کابل مفتولی یا کابل افشان؟ مزایا، معایب و کاربردها

کابل و سیم‌های برق به دو دسته‌ی اصلی کابل و سیم مفتول و کابل افشان تقسیم می‌شوند. با این که وظیفه اصلی هر دو نوع کابل انتقال جریان الکتریکی است، اما ویژگی‌ها و موارد استفاده این دو نوع کابل در بسیاری از موارد متفاوت است. در این مقاله در مورد تفاوت کابل مفتولی و کابل افشان، مزایا و معایب هر یک از این کابل‌ها و موارد استفاده آن‌ها بیشتر می‌خوانیم.

کابل مفتولی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

کابل مفتولی نوعی سیم الکتریکی است که از یک قطعه فلزی منفرد و پیوسته به عنوان هادی جریان الکتریکی تشکیل شده است.  جنس ماده رسانا در کابل مفتولی می‌تواند مس یا آلومینیوم باشد. البته در موارد خاص ممکن است سیم مفتولی از فولاد یا نقره نیز تشکیل شده باشد. این سیم معمولاً با یک ماده عایق مانند PVC (پلی وینیل کلرید) یا لاستیک برای محافظت از آن‌ها و ایجاد عایق الکتریکی پوشانده می‌شود. کابل مفتولی محکم و ضخیم است و در صنایع زیرساختی بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد که در بخش‌های بعدی بیشتر راجع به آن صحبت می‌کنیم.

کابل افشان چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

سیم افشان یا کابل افشان، نوعی سیم الکتریکی است که از چندین سیم کوچک‌تر به هم تابیده یا بافته شده تشکیل شده است. برخلاف سیم جامد که یک قطعه فلزی منفرد و پیوسته است، سیم رشته‌ای از چند سیم نازک‌تر تشکیل شده است که با هم ترکیب می‌شوند تا یک رسانای جریان بزرگ‌تر و انعطاف‌پذیر را تشکیل دهند. از نظر جنس سیم و رسانا و عایق دور آن، سیم افشان با سیم مفتولی تفاوتی ندارد و تفاوت تنها در اندازه و تعداد سیم‌های هادی است. سیم افشان بسته به تعداد و آرایش هر سیم در مدل‌های مختلفی موجود است و خرید کابل افشان در انواع و اقسام مدل‌ها و کاربردها امکان‌ پذیر است. رایج ترین نوع کابل افشان مدلی است که در آن سیم‌های کوچکتر در لایه‌های متحدالمرکز قرار گرفته‌اند و سپس دور هم تابیده شده‌اند تا سیم بزرگ‌تر را تشکیل دهند.

تفاوت کابل مفتولی و کابل افشان

تا به این جا متوجه شدیم که کابل افشان و سیم مفتولی از نظر مدل ساختار با یک‌دیگر متفاوتند. اما این تفاوت در عملکرد و موارد استفاده این دو نو سیم چه تغییری ایجاد می‌کند؟ در این جا مهم‌ترین موارد تفاوت کابل مفتولی و کابل افشان را بررسی می‌کنیم.

قیمت

از نظر هزینه، قیمت کابل افشان معمولاً گران‌تر از سیم جامد است، هرچند که این قیمت به نوع برند و ویژگی‌های دیگر نیز مربوط است. اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ فرآیند تولید سیم رشته‌ای نیازمند مراحل اضافی برای پیچاندن یا قیطاندن رشته‌ها به یکدیگر است که همین هم هزینه تولید را افزایش می‌دهد. در مقابل کابل مفتولی، ساخت و تولید راحت‌تر و ساده‌تری هم دارد و به همین دلیل هم طبیعی‌ است که قیمت سیم مفتولی کمتر از کابل افشان باشد.

رسانایی

در مورد رسانش هم می‌توان به تفاوت کابل مفتولی و کابل افشان اشاره کرد. همانطور که گفتیم سیم مفتولی تنها از یک هادی منفرد و پیوسته بدون هیچ رشته‌ای تشکیل شده است، در حالی که سیم افشان ا چندین رشته سیم تشکیل شده است. با توجه به همین موضوع می‌توان گفت کابل مفتولی در مقایسه با کابل افشان رسانایی بهتری را ارائه می‌دهد زیرا هیچ اتصالی بین رشته‌ها وجود ندارد که بتواند مقاومت ایجاد کند. این باعث می‌شود آن را برای کاربردهایی که نیاز به حداقل تلفات برق دارند مانند ساختمان‌های مسکونی و تجاری، مناسب کند.

انعطاف و نصب

سیم مفتولی با این که رسانایی خوبی دارد، اما به دلیل یک تکه بودن و (معمولا) ضخیم‌تر بودن، انعطاف پایین‌تری نسبت به سیم افشان دارد. سیم افشان را هم می‌شود خیلی راحت‌تر شکل داد و هم پیچ و تاب دادن آن آسان است. این تفاوت کابل مفتولی و کابل افشان هنگام نصب سیم در سیستم‌های مختلف اهمیت خود را نشان می‌دهد. در سیستم‌های پیچیده‌تر که سیم ممکن است نیاز باشد در جاهایی بپیچد یا در گوشه و کنار قرار بگیرد، استفاده از سیم افشان راحت‌تر است و احتمال آسیب رسیدن به آن نیز کمتر است.

مقاومت در برابر شکست و خستگی

ویژگی انعطاف پذیری که در بالا به آن اشاره کردیم، در موارد دیگری هم می‌تواند اثرگذار باشد. سیم افشان به دلیل چند رشته‌ای بودن و نازک‌تر بودن سیم‌ها در برابر پیچش و خم شدن انعطاف بیشتری از خود نشان می‌دهد. همین عامل هم سبب می‌شود به راحتی نشکند و دچار مشکل نشود. در مقابل سیم مفتولی اگر در شرایط پرتنش فیزیکی یا مکانیکی قرار بگیرد، احتمال شکست یا خرابی بیشتری دارد.

موارد استفاده از سیم افشان و سیم مفتولی

بسته به ویژگی‌ها و موارد تفاوت کابل مفتولی و کابل افشان، این دو نوع کابل در موارد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سیم افشان در درجه اول در کاربردهایی استفاده می شود که نیاز به انعطاف پذیری دارند مانند برخی لوازم خانگی، دستگاه‌های الکترونیکی و صنایعی که لرزش یا حرکت وجود دارد. سیم کشی خودرو یکی دیگر از کاربردهای برجسته سیم افشان است. وسایل نقلیه به دلیل شرایط جاده دچار لرزش و حرکت دائمی می‌شوند که می‌تواند باعث ایجاد تنش در سیستم سیم‌کشی شود. انعطاف‌پذیری سیم رشته‌ای به آن اجازه می‌دهد تا این ارتعاشات و حرکات را بدون شکستن یا آسیب رساندن به اتصالات الکتریکی جذب کند.

از سوی دیگر، کابل مفتولی معمولاً در تاسیسات دائمی که در آن انعطاف‌پذیری الزامی نیست مانند ساختمان‌های مسکونی و تجاری، مخابرات، تنظیمات صنعتی و پروژه‌های زیربنایی استفاده می‌شود. عدم انعطاف‌پذیری کابل جامد امکان اتصال ثابت و ایمن را فراهم می‌کند و انتقال توان و سیگنال‌های قابل اعتماد را تضمین می‌کند. پروژه‌های زیرساختی مانند پل‌ها، تونل‌ها یا سیستم‌های راه آهن نیز به دلیل پایداری و دوام از کابل مفتولی استفاده می‌کنند. این پروژه‌ها اغلب شامل شرایط محیطی سخت مانند دماهای شدید، رطوبت یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی هستند. ساختار سفت و سخت کابل جامد آن را کمتر در معرض آسیب یا تخریب در این محیط های چالش برانگیز قرار می‌دهد.

مزایا استفاده از کابل مفتولی و کابل افشان

کابل مفتولی از کابل‌های محبوب در صنعت است زیرا به دلیل هزینه تولید ارزان، مقرون به صرفه‌تر از کابل افشان است. این کابل‌ها ساده و در عین حال به اندازه کافی با دوام هستند. اگر تنش مکانیکی (مانند خم شدن و تا شدن) در محیط وجود نداشته باشد، کابل مفتولی به دلیل ضخیم بودن خود کاملا مقاوم است و مدت زیادی می‌توان از آن استفاده کرد. از طرفی تولید سیم مفتولی نیز بسیار آسان و بدون پیچیدگی است و همچنین قطر بسیار فشرده‌تری نسبت به کابل افشان دارند.

نصب سیم در یک مسیرطولانی برای سیم افشان راحت‌تر است و جریان می‌تواند در مسیرهای طولانی هم بدون مشکل حمل شود. از طرف دیگر این مدل کابل انعطاف پذیری مناسبی دارد و حتی اگر جایی لازم باشد کابل خم شود یا مثلا در قسمت گوشه قرار بگیرد، مشکلی برای آن به وجود نخواهد آمد. سیم افشان می‌تواند مقادیر بالای ارتعاش و خم شدن را بدون خستگی یا شکستن تحمل کند و در چنین محیط‌هایی از دوام بسیار بالایی برخوردار خواهد بود.

بیشتر بخوانید:
راهنمای خرید کابل برق

 

معایب و محدودیت های استفاده از کابل مفتولی و کابل افشان

در کنار مزایا و کاربردهای مختلف، هیچ کدام از این دو کابل عاری از مشکلات نیستند. اگر با کابل مفتولی شروع کنیم، از مشکلات این کابل این است که تنها در گیِج‌های کوچک فروخته می‌شود. همچنین اگر شرایط به طوری باشد که خمش یا ارتعاش دائمی وجود داشته باشد، کابل ممکن است زودتر از زمان معمول فرسوده و خراب شود و نیاز به جایگزینی داشته باشد. به همین دلیل هم کابل های جامد برای کاربردهایی مانند رباتیک یا وسایل نقلیه که نیاز به حرکت قابل توجهی دارند، بهینه نیستند. این مدل کابل از شکل پذیری و انعطاف لازم برخوردار نیست و به همین دلیل هم اگر لازم باشد در اشکال مختلف خم شود، نمی‌تواند سالم باقی بماند.

کابل افشان در مقایسه با کابل مفتولی، ظرفیت حمل جریان پایین‌تری دارد. این یعنی برای ظرفیت حمل مشابه، کابل رشته‌ای باید قطر بزرگ‌تری داشته باشد. به علاوه در بحث هزینه نیز سیم افشان به دلیل پروسه تولید پیچیده‌تر، گران قیمت‌تر است و پروژه‌های اجرا شده با این سیم به هزینه بیشتری نیازمندند. از دیگر معایب کابل افشان می‌توان به تداخل الکترونیکی در آن اشاره کرد. به دلیل وجود چندین رشته سیم در این کابل، کانال‌های هوایی در لابلای سیم‌ها وجود دارد که در تداخل با میدان‌های مغناطیسی در امتداد سطح‌ کابل می‌توانند مشکلاتی ایجاد کنند. البته که با طراحی مناسب و جنس درست سیم‌ها، چنین مشکلاتی به حداقل کاهش پیدا می‌کنند.

کابل مفتولی بهتر است یا کابل افشان؟

انتخاب سیم مفتولی یا سیم افشان،‌ به طور مستقیم به کاربرد شما و شرایطی دارد که در آن می‌خواهید از سیم استفاده کنید. همانطور که در بالا هم توضیح داده شد، هر یک از این دو مدل کابل مزایا و نقص‌های مخصوص به خود را دارند بنابراین نمی‌توان یکی را به دیگری برتری داد. به طور خلاصه می‌توان گفت در کاربردهایی که انعطاف سیم و مقاومت خوب سیم در برابر جا به جایی اهمیت داشته باشد، همچنین زمانی که در مسافت‌های طولانی نیاز به کشیدن سیم باشد، کابل افشان انتخاب بهتری است. در مقابل جایی که سیم ثابت است و در معرض تنش و ارتعاش نیست اما دوام خود سیم و هدایت جریان بالای آن اهمیت زیادی دارد، بهتر است به سراغ کابل مفتولی بروید. در نهایت مهم است که ویژگی‌ها و نیازهای هر پروژه یا کاربردی را در نظر بگیرید و متناسب با آن اقدام به خرید سیم افشان یا مفتولی کنید.

خرید انواع سیم افشان و سیم مفتولی

سیم افشان و سیم مفتولی هر دو از انواع مهم سیم و کابل هستند که هر یک نقاط قوت خود را دارد. برای خرید کابل برق قبل از هر چیز باید به کاربرد و محیط استفاده‌ی خود دقت کنید. بر این اساس در مواردی که نیاز به انعطاف و مقاومت در برابر پیچیدگی نیاز داشتید به سراغ کابل افشان بروید و در مواردی که ثبات و پایداری طولانی سیم را مد نظر داشتید، سیم مفتولی را در نظر بگیرید. در وبسایت الفبای برق می‌توانید تنوع بالایی از انواع سیم افشان و سیم مفتولی در اندازه‌ها و مشخصات متفاوت را بررسی کنید و بهترین گزینه‌ را برای کاربرد خود انتخاب کنید.